Stappenplan bij dermatoscopie

Je gaat systematisch te werk als het gaat om de beoordeling van verdachte huidafwijkingen. De dermatoscoop is geen diagnosticum maar een hulpmiddel om je klinische diagnose te toetsen.

• 1. Anamnese
• 2. Macroscopisch oordeel
• 3. Differentiaal diagnostiek
• 4. Tijd voor de dermatoscoop
• 5. Beleid
• Samengevat

Een zorgvuldige anamnese is van belang om het risico op huidkanker in te kunnen schatten. Denk hierbij aan:

• zonexpositie
• zonverbranding < 20e jaar
• huidtype 1
• mate van zonneschade
• > 100 banale naevi
• > 5 atypische naevi
• familiair voorkomen (en FAMMM)
• Klachten zoals jeuk, bloeden, groei  

Het risico op een (pre)maligne huidafwijking is het grootst bij oudere patiënten met een licht huidtype, reeds aanwezige actinische schade/keratose of behandeling in het verleden vanwege een vorm van huidkanker of actinische keratose 

Huidtpering volgens Fitzpatrick. 

Na een zorgvuldige anamnese verricht je lichamelijk onderzoek. Beoordeel het huidtype van de patiënt. Het lichtste huidtype is 1. Dit houdt in: lichte huid, sproeten, rossig tot lichtblond haar, lichte kleur ogen, verbrand snel en wordt bijna niet bruin. Het donkerste type is type 6. Dit geldt voor patiënten van Afro-Caraïbische afkomst.

Patiënten met rood haar en een lichte, snel verbrandende huid, die niet bruint (huidtype 1) hebben het grootste risico op huidkanker.

Bij de huidafwijking let je op:

• de mate van (a)symmetrie 
• de mate van orde en chaos
• kleur(en): huidkleurig of niet huidkleurig, hoeveel kleuren
• oppervlak: glad of keratotisch
• diameter
• ABCDE-algoritme voor moedervlekken
• Ugly duckling

De NHG Standaard verdachte huidafwijkingen 2017

Voordat je overgaat tot dermatoscopie stel je een differentiaal diagnose op basis van je risico-anamnese en het lichamelijk onderzoek. De NHG standaard verdachte huidafwijkingen geeft hiervoor handvatten middels tabellen.

• Huidkleurig en glad
• Huidkleurig en keratotisch
• Niet-huidkleurig en glad
• Niet-huidkleurig en keratotisch

Wat zijn je differentiaal diagnosen? Bijvoorbeeld verruca seborroica, lentigo, atypische naevus etc.

Nu ga je de differentiaal diagnosen toetsen. Met de dermatoscoop beoordeel je -net als tijdens de macroscopische beoordeling- de mate van symmetrie en orde. Je eerste indruk is belangrijk, vind je de huidafwijking pluis of niet-pluis? Daarna ga je systematisch analyseren middels één algoritme naar keuze zoals bijvoorbeeld de patroonanalyse, de 7-puntschecklist, Menzies-methode etc. Wil je hier meer over lezen, bekijk dan ook dit blog artikel. 

Nadat je dermatoscopie verricht hebt bepaal het beleid. Vaak betekent dit dat je jouw patient kunt geruststellen. Soms zul je toch histopathologisch onderzoek moeten doen om de diagnose te bevestigen en de groeiwijze te bepalen omdat dit essentieel is voor het vervolgbeleid. Indien het om een verdachte huidafwijking gaat inspecteer dan de volledige huid!

Als je systematisch te werk gaat volgens dit stappenplan dan krijgt dermatoscopie zijn waarde. We moeten ons realiseren dat dermatoscopie slechts een stukje van de puzzel is, zoals zo mooi verwoord door dermatoloog A. Lallas in onderstaande tekst. 

 Bron: Dermoscopy in general dermatology, by A.Lallas, .E.Errichetti, D.Loannides, 2018